[presentatie Bert Schieven]
Op de ledenavond van het Nut op maandag 20 juni a.s. houdt Bert Schieven een lezing over de rol van Nederland in voormalig Nederlands Indië. Bert Schieven is in Zelhem bekend vanwege zijn grote kennis van de Tweede Wereldoorlog en met name over de gebeurtenissen die toen in Zelhem en in de Achterhoek hebben plaatsgevonden, maar hij heeft zich ook verdiept in de relatie tussen Nederland en voormalig Nederlands Indië. Zijn belangstelling heeft vooral te maken met het feit dat in de jaren 1946 tot en met 1949 meer dan 90 dienstplichtige militairen uit Zelhem naar Indië zijn gestuurd om daar deel te nemen aan wat toen de “politionele acties” heette. Die acties waren volgens de toenmalige Nederlandse regering nodig om na de Tweede Wereldoorlog “orde en gezag” in deze Nederlands kolonie te herstellen. Oudere Zelhemmers zullen hier zeker nog een actieve herinnering aan hebben.
De relatie tussen Nederland en Nederlands Indië kent een hele lange geschiedenis. Aan het einde van de 16e eeuw werden door de VOC handelsposten opgericht, vooral in de Molukken en op Java. In de eeuwen hierna werd de aanwezigheid versterkt en vonden er vele koloniale oorlogen en militaire acties plaats, die honderdduizenden mensen het leven hebben gekost. In de 18e eeuw kreeg de VOC een handelsmonopolie de Indische archipel, waarna de aanwezigheid van Nederland steeds prominenter werd. Nederland kreeg in de 19e en 20e eeuw meer politieke en economische macht in de Indische archipel, en pas in deze tijd ontstond de kolonie Nederlands-Indië als een aaneengesloten gebied onder Nederlands bestuur.
De export van goederen zoals koffie, suiker en tabak leverde Nederland veel geld op. Dit ging vaak gepaard met uitbuiting van de oorspronkelijke bevolking, bijvoorbeeld door middel van het cultuurstelsel dat rond 1850 goed was voor een derde van de Nederlandse staatsinkomsten. Plaatselijke vorsten verloren macht en veel landeigenaren moesten hun land afstaan. Weerstand van de Indische bevolking werd door de Nederlanders gewelddadig weggedrukt, zoals bij de Java-oorlog (1825-1830). Ondanks pogingen van Nederland om de tevredenheid onder de bevolking te vergroten, werd de onafhankelijkheidsdrang steeds sterker. Na de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Indonesische onafhankelijkheid uitgeroepen op 17 augustus 1945. Er volgde een bloedige periode (Bersiap = 'Wees Paraat'-strijdkreet van Indonesische vrijheidsstrijders), waarbij vele duizenden mensen omkwamen aan beide kanten. Op 27 december 1949 erkende Nederland de onafhankelijkheid van Indonesië en vond de soevereiniteitsoverdracht plaats.
Nadat de onafhankelijkheid van Indonesië maakte het westelijk deel van Nieuw-Guinea tot 1962 als Nederlands-Nieuw-Guinea nog deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden en was het laatste restant van de Nederlandse koloniën in deze regio. In de periode 1961 – 1963 intensiveerde Indonesië zijn campagne om Nieuw-Guinea in te lijven. Als antwoord op de activiteit van gewapende Indonesische infiltranten en de dreiging van een Indonesische invasie stuurde Nederland in 1962 bijna 10.000 militairen naar Nederlands-Nieuw-Guinea. Uiteindelijk werd de kwestie door diplomatiek overleg opgelost.
De bijeenkomst vindt plaats in zaal De Ploeg van Jaimy’s restaurant en is gratis voor leden maar andere belangstellenden zijn ook welkom tegen betaling van € 5,00 incl. een kopje koffie. Aanvang 20.00 uur, zaal open vanaf 19.30 uur.