[presentatie/lezing Jaap Nijstad]
Na de recente herdenkingen is het goed om aandacht te besteden aan het korte leven van Leo Kok (1923-1944). Dat wordt gedaan in de komende ledenbijeenkomst van het Nut op maandag 16 mei door kunsthistoricus Jaap Nijstad.
Dit leven was waarschijnlijk grotendeels onopgemerkt gebleven zonder de indringende tekeningen die hij tijdens de Tweede Wereldoorlog in Kamp Westerbork heeft gemaakt, tekeningen die bij uitstek het leven van de tijdelijke bewoners in dit ongure oord weten te illustreren. In voortdurende vrees voor deportatie probeerde men zo goed mogelijk te overleven. Een leven van dinsdag tot dinsdag want op die dag vertrok er weer een trein naar ‘het Oosten’, naar Auschwitz of naar Sobibor, bestemmingen waarvan de afschuwelijke betekenis nog amper bekend was.
De tekeningen van Leo zijn als een ‘document humain’, het zijn getuigenissen op papier, uit de eerste hand, van het menselijk leven zoals de tekenaar dat heeft waargenomen in de periode van zijn internering in het kamp, tussen de zomer van 1942 en zijn deportatie in september 1944. Als een documentalist legt hij in bijna objectieve observaties het kampleven vast op papier. Het is een bizarre vorm van – onvrijwillig -‘embedded journalism’ maar daarmee ook een van de meest zeldzame getuigenissen van de Holocaust.
De vele portretten zijn van een andere gevoeligheid: zijn bijzondere inlevingsvermogen komt hier het best tot uiting. Daarmee geeft hij naast zijn empathie ook blijk van zijn liefde voor het leven in een tijd en op een plek die nu enkel nog verwijst naar een van de grootste drama’s uit de geschiedenis.
Kunsthistoricus Jaap Nijstad (1955) is persoonlijk betrokken bij het onderwerp. Zijn Joodse moeder `- Kitty - trouwde de kunstenaar Leo Kok in kamp Westerbork. Zijn 'eerste vader' liet hem een hoop tekeningen na. Jaap Nijstad neemt de toeschouwer mee naar de tekeningen zelf. Hij besteedt aandacht aan wat ons in eerste instantie ontgaat. Soms moet je langer kijken naar een tekening om het echt te zien.
De bijeenkomst vindt plaats in zaal De Ploeg van Jaimy’s restaurant, gratis voor leden maar niet-leden zijn ook welkom (€ 5,-- incl. een kopje koffie of thee).